شائبه ادعای امامت

حجاج خیبری گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم: ما در جایی هستیم و حدیث سنگینی از شما روایت می شود پس بعضی از اصحاب ما می گویند: سخن ما سخن آل محمد صلی الله علیه و آله است. این سخن بر بعضی از اصحاب ما گران می آید.
امام صادق علیه السلام فرمود: گویا می خواهی امامی باشی که به تو اقتدا شود. هر کس امر را به ما برگرداند سالم می ماند (یا تسلیم شده است.)

عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ، عَنْ أَبِی بَکْرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْحَضْرَمِیِّ، عَنِ الْحَجَّاجِ الْخَیْبَرِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع: إِنَّا نَکُونُ فِی مَوْضِعٍ فَیُرْوَى عَنْکُمُ الْحَدِیثُ الْعَظِیمُ، فَیَقُولُ بَعْضُنَا لِبَعْضٍ: الْقَوْلُ قَوْلُهُمْ، فَیَشُقُ‏ ذَلِکَ عَلَى بَعْضِنَا، فَقَالَ: «کَأَنَّکَ تُرِیدُ أَنْ تَکُونَ إِمَاماً یُقْتَدَى بِکَ، مَنْ رَدَّ إِلَیْنَا فَقَدْ سَلَّمَ‏»
مختصر البصائر، ص: 269/ 10، مختصر البصائر، ص: 231/ 27 به دو طریق معتبر از سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ.

توضیح: ظاهراً یعنی گاهی یک نفر روایتی نقل می کند و دیگری چون روایت برایش سنگین است آن را قبول نمی کند و انکار هم نمی کند بلکه می گوید اگر واقعاً امام علیه السلام چنین حرفی زده باشد من قبول دارم و گرنه قبول ندارم. در این صورت راوی نباید ناراحت شود و بر او دشوار آید چون تنها امام است که حق دارد انتظار داشته باشد نقلش مطلقاً پذیرفته شود. ولی از نقل دیگران اگر علم و اطمینان حاصل نشد، کافی است علم آن را به امام علیه السلام واگذارد.
بنا بر این روایت همین که کسی انتظار داشته باشد نقلش مورد اعتماد کامل باشد؛ شائبه ادعای امامت در آن است؛ چه برسد به این که اجتهاد و رأی و حکم خود را هم واجب الاطاعة بداند.

ﻛﻮﺷﺸﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻭﺭﻉ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺳﻮﺩ ﻧﺪﻫﺪ...

عمرو ﺑﻦ ﺳﻌﻴﺪ ﮔﻮﻳﺪ: ﺑﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺻﺎﺩﻕ علیه السلام عرض کرﺩﻡ: ﻣﻦ جز ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻝ ﻳﻜﺒﺎﺭ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﻣﻠﺎﻗﺎﺕ نمی کنم، به من ﭼﻴﺰﻯ ﺑﻔﺮﻣﺎیید ﻛﻪ ﺁن رﺍ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ، ﻓﺮﻣﻮﺩ: تو را ﺳﻔﺎﺭﺵ ﻣﻴ ﻜﻨﻢ به تقوﺍﻯ ﺧﺪﺍ ﻭ ﻭﺭﻉ ﻭ ﻛﻮﺷﺶ ﻭ ﺑﺪﺍﻧﻜﻪ ﻛﻮﺷﺸﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻭﺭﻉ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺳﻮﺩ ﻧﺪﻫﺪ.

توضیح: بنا بر بعضی از اخبار، ﺗﻘﻮا ﺗﺮﻙ ﻣﺤﺮﻣﺎﺕ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻭﺭﻉ ﺗﺮﻙ ﺷﺒﻬﺎﺕ ﻭ ﺍﺟﺘﻬﺎﺩ (ﻛﻮﺷﺶ) ﺳﻌﻰ ﺩﺭ ﻃﺎﻋﺎﺕ ﻭ ﻋﺒﺎﺩﺍﺕ.

ﻗﻠْﺖُ ﻟَﻪُ ﺇِﻧﱢﱢﻲ ﻟَﺎ ﺃَﻟْﻘَﺎﻙَ ﺇِﻟﱠﱠﺎ ﻓِﻰ ﺍﻟﺴﱢﱢﻨِﻴﻦَ ﻓَﺄَﺧْﺒِﺮْﻧِﻰ ﺑِﺸَﻲْﺀٍ ﺁﺧُﺬُ ﺑِﻪِ ﻓَﻘَﺎﻝَ ﺃُﻭﺻِﻴﻚَ ﺑِﺘَﻘْﻮَﻯ ﺍﻟﻠﱠﱠﻪِ ﻭَ ﺍﻟْﻮَﺭَﻉِ ﻭَ ﺍﻟِﺎﺟْﺘِﻬَﺎﺩِ ﻭَ ﺍﻋْﻠَﻢْ ﺃَﻧﱠﱠﻪُ ﻟَﺎ ﻳَﻨْﻔَﻊُ ﺍﺟْﺘِﻬَﺎﺩٌ ﻟَﺎ ﻭَﺭَﻉَ ﻓِﻴﻪِ.

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏2، ص: 76 و 77 به چند سند. و الأمالی (للمفید)، ص: 194

تقلید مذموم

امام صادق علیه السلام فرمود: بپرهیزید از تقلید زیرا هر کس در دین خود تقلید کند؛ هلاک میشود. خداوند متعال فرمود: «اتّخَذُوا أَحْبارَهُمْ وَ رُهْبانَهُمْ أَرْباباً مِنْ دُونِ اللَّهِ‏» (آنان دانشمندان و راهبان خود را به جای خدا به ربوبیت گرفتند) به خدا سوگند آنان برای دانشمندان خود نه نماز می خوانند و نه روزه می گرفتند؛ بلکه وقتی برایشان حرامی را حلال می کردند و یا حلالی را حرام می کردند از آنان تقلید می کردند. پس در واقع آنان را می پرستیدند بی آن که خود بدانند.

تقلید در مذهب شیعه تنها به عنوان رجوع جاهل به عالم معنا دارد نه آن که مردم در هر چیزی مطلقاً و بی چون و چرا از آراء و اجتهادات علماء پیروی کنند؛ حتی اگر دلیلی بر خلاف آن باشد و یا قرائن نشان دهد که آن عالم به رأی و قیاس و استحسان فتوا داده است! بی توجهی به این اصل روشن باعث شده است که بعضی از مردم بدعتها را بی چون و چرا بپذیرند و اگر یکی از اهل رأی گفت: کشف حجاب برای تحصیل جایز است؛ قبول کنند؛ اگر چه این حکم خلاف واضحات باشد و اگر بدعتگذاری گفت: دیه زن و مرد مساوی است حرفی نزنند؛ اگر چه مستلزم انکار ضروری دین و خروج از اسلام باشد و اگر دستاربندی گفت: جزیه منسوخ شده است؛ پاسخش را ندهند و اگر عبا به دوشی، موسیقی را حلال کرد؛ بار تکلیف را از دوش خود بیندازند و اگر کسی حیل مأثور ربا را حرام کرد؛ معذورش دارند و ...

 

قال الصادق علیه السلام:‏ إیاکم‏ و التقلید فإنه من قلد فی دینه هلک إن الله تعالى یقول‏ اتَّخَذُوا أَحْبارَهُمْ وَ رُهْبانَهُمْ أَرْباباً مِنْ دُونِ اللَّهِ‏  فلا  و الله ما صلوا لهم‏ و لا صاموا و لکنهم أحلوا لهم حراما و حرموا علیهم حلالا فقلدوهم فی ذلک فعبدوهم و هم‏ لا یشعرون.

تصحیح اعتقادات الإمامیة ؛ الشیخ المفید ؛ مؤتمر الشیخ المفید ؛ ص72