خشم، شراره شیطانی!

از ابى حمزه ثمالى که امام باقر (علیه السلام) فرمود: به راستى این خشم یک شراره ای از شیطان است که در دل آدمى زاده فروزان شود، و به راستى وقتى یکى از شماها خشم گیرد، چشمانش سرخ شود و رگ‌هایش باد کند و شیطان در او درآید و چون کسى از شماها از این مشکل بیم کند، به زمین چسبد که پلیدى شیطان در این وقت به خوبى از او برود.
البته روشن است که امثال این اخبار ناظر به مواردی مانند خشم بر معاصی برای خدا نیست. بلکه ظاهر آن خشم هیجانی است.
عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ ابْنِ رِئَابٍ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ الثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: إِنَّ هَذَا الْغَضَبَ‏ جَمْرَةٌ مِنَ الشَّیْطَانِ تُوقَدُ فِی قَلْبِ ابْنِ آدَمَ وَ إِنَّ أَحَدَکُمْ إِذَا غَضِبَ احْمَرَّتْ عَیْنَاهُ وَ انْتَفَخَتْ أَوْدَاجُهُ وَ دَخَلَ الشَّیْطَانُ فِیهِ فَإِذَا خَافَ أَحَدُکُمْ ذَلِکَ مِنْ نَفْسِهِ فَلْیَلْزَمِ الْأَرْضَ فَإِنَّ رِجْزَ الشَّیْطَانِ لَیَذْهَبُ عَنْهُ عِنْدَ ذَلِکَ. الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏2، ص305/ 12؛ و به تعابیر بسیار نزدیک از ابوسعید خدری از رسول الله ص: مسند الإمام أحمد بن حنبل، ج‏17، ص: 228؛ ج18، ص132؛ سنن الترمذی، ج‏4، ص: 227

چرا تکبر می ورزد؟

 امیر المؤمنین علیه السّلام: در شگفتم از فرزند آدم که اوّلش نطفه و پایانش مردار و در بین آن دو ظرف براى نجاست بوده و با این حال تکبّر مى ‏نماید.

روى الصدوق رحمه الله تعالى بسنده عن أبی عبد الله عن أبیه عن جده ع قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع عَجِبْتُ لِابْنِ آدَمَ أَوَّلُهُ نُطْفَةٌ وَ آخِرُهُ جِیفَةٌ وَ هُوَ قَائِمٌ بَیْنَهُمَا وِعَاءً لِلْغَائِطِ ثُمَّ یَتَکَبَّرُ. علل الشرایع، ص219؛ و مشابهش: نهج البلاغة (للصبحی صالح)، ص555، ح454؛ النوادر (للراوندی)، ص22.